Atay SÖZER Söyleşisi

Röportaj:Dürsaliye ŞAHAN

Birgün Gazetesi 11 Mayıs 2007

Avrupa Gazetesi 17/23 Mayıs 2007

Yıllar önce annemin izlediği tek bir dizi vardı: ‘Kuruntu Ailesi’. Aklımda kaldığı kadarıyla, keyfe keder dertlerin, neşeli, mutlu sonlara ulaştığı yüzde yüz yerli bir mekan komedisiydi. Annemin bir daha dizi takip ettiğini görmedim ama o sahnelerden bazıları aklımın bir köşesinde kalmış olmalı ki, senaristi ile tanışınca söyleşi şart oldu.Atay Sözer’e sadece senarist demek yanlış olur. O aynı zamanda, ödülleri olan bir öykücü, karikatürist ve Sen-Der’in kurucularından.Nedendir bilinmez, bazıları tek bir iş ile defalarca gündeme gelirken, onlarca iş yapmış nice insanda köşesinde görmezden gelinir. Bu da biz gazetecilerin eksikliği olsa gerek.

Karikatür : İlker Ekici

İsterseniz yalın bir soru ile başlayalım. Senaryo nedir?

Avrupa Senaryo Yazarları Federasyonu’nun bir meslek anayasası vardır; bunun ilk maddesi “Önce senaryo vardır” şeklindedir. İlginçtir, bugünlerde siyasi gelişmeleri de senaryo şeklinde değerlendiriyorlar. Cumhurbaşkanını halk mı seçsin, erken seçim mi olsun vs. Demek ki senaryo hayatımızın her alanında var. Yalın soruya yalın bir yanıt verecek olursak, senaryo işin planıdır; başlangıcı, gelişmesi, sonucu orada belirlenir. Bu planın aynen gerçekleşip gerçekleşmemesi ise, senaryo yazarının ve uygulayıcıların yeteneğiyle ilgilidir.

Siz neden senarist oldunuz? Daha doğrusu niye sinemaya, televizyona bulaştınız?Senarist olmasaydınız, yani sektörün dışında demek istiyorum ne iş yapmak isterdiniz?

Sinemaya bulaşmamın pek tesadüf olduğu söylenemez, ilk çocukluk döneminde tek eğlencemiz sinemaydı izlediğimiz filmleri arkadaşlar arasında oynardık. Ben onlara ilave hikayeler eklerdim, onları da oynardık, tabii ona senaryo dendiğini bilmiyordum o zaman. Lise dönemi biterken bir üniversite seçme zorunluluğum doğdu herkes gibi. Ama bir türlü sevebileceğim bir fakülte bulamıyordum. Yazmayı seviyordum, gazetecilik ilgimi çekiyordu. Yeni yeni karikatüre de başlamışım o vakit. Gazetecilik fakülteleri ile Güzel Sanatlar Akademisi arasında düşünmeye başlardım ama Akademi seçme sınavıyla değil özel sınavla alıyordu. Sonra Akademinin yeni kurulan bir Sinema-Tv Enstitüsü olduğunu fark ettim. Tamam buraya gireceğim dedim. Enstitünün üç aşamalı sınavına girdim o yıl bin kişinin üzerinde başvuru oldu topu topu on kişi alınacaktı. Neticede kazandım, bilinçli olarak seçtiğim bir işi yapıyorum. Bu sektörde olmasaydım gene bu sektörle bağlantılı işlere girebilirdim herhalde, basın gibi, reklâmcılık gibi.

Siz de senaryonun bir matematik olduğuna inanıyor musunuz? Yani yeteneğin fazla önemli olmadığını düşünenlerden misiniz?.

Her senaryonun kesinlikle bir matematiği olmalıdır, diğer anlatı sanatlarının da bir matematiği vardır; romanda, müzikte, resimde de matematik vardır. Ancak matematik de kesinlikle yetenek isteyen bir iştir. Dolayısıyla bu ikisini ayıramayız.

Bazı senaristlerde; ‘aslında edebiyatçılar senaryoyu bizim kadar iyi yazamaz’ havası seziyorum. Siz ne düşünüyorsunuz?

Bu konuda genelleme yapmak olmaz tabii, ancak şöyle de bir gerçek var; edebiyat bir dildir, sinema da başka bir dildir. Her dilin kendi kuralları vardır. İngilizce kurallarını birebir Türkçe kurallarına uygulayamayız yoksa ortaya ‘tarzanca’ dediğimiz bir konuşma şekli çıkar.

Ama bir kişi her iki dili de kendi kurallarını uygulayarak ana dili gibi kusursuz konuşabilir.

Bazı edebiyatçıların senaryolarında edebiyatçı oldukları açıkça belli olmaktadır, aynı şekilde bir doktor veya avukat senaryo yazdığında mesleğiyle ilgili detaylara yaklaşımından dolayı (ki bunu farkında olmadan bilinçaltı dürtülerle yaparlar), “Bunu yazan doktor veya avukat” izlenimi doğabilir bunun adı da mesleki çarpıklıktır. Aynı şekilde bir senaryo yazarı roman yazdığı zaman benzer zafiyeti gösterebilir, örneğin fazla sinemasal bir üslup kullanır, okuyanda “Bunu yazan galiba senaryo yazarı” izlenimi uyandırabilir. Neticede senaryo yazarlığı da edebiyatçılık da uzmanlık isteyen işlerdir. Dâhiliye uzmanı ile Nörolog gibi; ama ikisi de netice doktordur; gereğinde aynı hastayı muayene edebilirler.

İyi bir senaristin hamurunda neler olmalı?

Lütfi Akad ustamın kulağıma küpe olmuş bir öğüdü vardır; “Bir sinemacının her konu hakkında uzman kadar değil ama o konunun uzmanına soru soracak kadar bilgi sahibi olması gerekir.”Bu iyi bir araştırmacı, iyi bir okuyucu olmayı gerektirir; istediğiniz bilgiye ulaşmak için uzmana doğru soruyu sormanız gerek. Yarattığınız karakterler bazen bir doktor, bir hukukçu veya bir oto tamircisi olabilir, hepsinin meslekleriyle ilgili detayları bilmeniz mümkün değildir elbette bu detaylara uzmanlardan ulaşırsınız ancak.Bir senaryo yazarında olması gereken önemli bir özellik de empati yeteneğidir. Karakteri yaratırken onun yerine geçip, onun gibi düşünebiliyorsanız gerçekçiliği büyük ölçüde yakaladınız demektir.Bir diğer gereklilik de, bir bakış açınızın ve söyleyeceğiniz bir cümlenizin olmasıdır.

İyi kurulmuş bir dizi örneği verebilir misiniz?

Rahmetli Sulhi Dölek’in kurduğu ‘Yabancı Damat’ı bir örnek olması açısından verebilirim. Dramatik yapıyı çok iyi kurduğu için iyi iş yaptı. Her şeyden önce ırkçı değil. Böylece Yunan da beğendi Türkler de beğendi.

Senaristler yönetmenlerden, yönetmenler de kendisinden başka herkeslerden biraz şikâyetçi gibi? Bu bir ekip işi ise, uyumsuzluğun altında yatan nedir?

Bu tamamen bizim insanımıza özgü bir davranış biçimi aslında. Başarısızlığın suçunu hep başkalarına atmayı seviyoruz ama başarıyı da nedense tek başımıza sahiplenmek istiyoruz. Aslında üretim sırasında taraflar adasındaki diyalog sağlam ve sürekli olursa bu uyumsuzluk da ortadan kalkar.

Sen-der kurucusu olarak amacınıza ulaştığınızı düşünüyor musunuz?

Ağır ama emin adımlarla ilerliyoruz, başlangıçta 8 kişiydik şimdi 120’yi geçtik sanırım. Hâlâ ideale ulaşamasak bile umudumu yitirmiş değilim. Olumlu gelişmeler sürekli oluyor. Uzun zamandır özlemini çektiğimiz meslek birliğimiz SİNEBİR nihayet kuruldu örneğin. Ama şimdi bunu sağlıklı çalıştırmak gerek, doğal olarak yeni sorunlar da ortaya çıkıyor… Aşılacaktır herhalde.

SİNEBİR nasıl bir kuruluş?

Sinebir, bir meslek örgütü, yarı resmi bir yapısı var; ana görevi, sinemada eser sahibi olan yönetmen, senaryo yazarı ve müzikçinin telif haklarını korumak.

Derneklerde çekişme bitmez. Sen-der’deki dedikoduları alalım.

Dediğiniz gibi bu tür örgütlerde çekişme hep olur, dedikodu da ulusal “hasletlerimizden” biridir malumunuz. Ama başka örgütlerle kıyaslandığında çekişme bakımından Sen-Der çok masum kalır. Asıl önemli olan eser sahiplerinin hakları konusunda bir şeyler yapılması. Bunun için de önce “eser sahibinin” haklarının farkında olması hatta “eser sahibi” olduğunun farkında olması gerek.

Bazı senaristler bunun farkında bile değilmiş gibi konuştunuz.

Elbette, bunlar aslında yeni kavramlar; eski yasaya göre bir sinema eserinin sahibi yapımcıydı ama yeni yasa, eser sahibi olarak o eseri yaratanları yani yönetmen, senaryo yazarı ve müzikçiyi tanımlıyor. Bu kişilerin sahip olduğu haklar da var, bu haklardan bazıları vazgeçemeyeceğiniz temel haklarımız. Bazı arkadaşlarımızın ellerindeki bu gücün farkında olmadıklarını gözlemliyorum. Belki eski alışkanlıklardan belki yapımcıyla ters düşme endişesinden bu güçlerini kullanmaktan kaçınıyorlar. Aslında meslek birliklerinin bir görevi de bu endişeleri ortadan kaldırmak, gerekirse bu hakları üyesi adına kullanmaktır.

Her tarafta pıtrak gibi senarist kursları açılıyor, yapımcılar hâlâ iyi senarist yok diyor. Bu durumda bunca insanın zaman ve para harcamasına rağmen bir şey olamıyorlar mı?

Bu tamamen yapımcıların halt etmesidir, başarısız bir işte en ideal günah keçisi senaryo yazarı olmaktadır. “İyi senaryo yazarı yok” sözünü kabul edemem ama “İyi yapımcı yok” lafını rahatlıkla söyleyebilirim. Şu nedenlerden dolayı:Klasik Yeşilçam’dan günümüz Tv dizilerine gelen çizgide Senaryo Yazarlarının en çok karşılaştıkları eleştiri “Hep aynı senaryoları yapıyorlar, hiç yaratıcılıkları yok” şeklinde olmaktadır.Bir kere yanlış şurada; benzer olan şeyler senaryolar değil, temalar ve öykülerdir. Senaryo dediğimiz şey o öykünün anlatılış şeklidir.Gelelim öykülerin benzerliği konusuna, bu doğrudur ama suçlusu senaryo yazarı değildir ki… Nice özgün öykü yapımcıların önüne gelmiş ama yapımcı ya anlayamadığından ya da cesareti olmadığından bu projelere para yatırmamıştır. Onun yerine dünyada denenmiş, gişe başarısı sağlamış öyküleri yeğlerler, senaryo yazarlarından böyle işler isterler. Beylik, klişeleşmiş bir sloganları vardır “Amerika’yı yeniden keşfetmeye gerek yok” diye. Ne aşağılık, ne teslimiyetçi bir ifade. Amerika keşfedildi başımıza yeterince bela oldu zaten, elbette bir daha keşfetmeyelim. İyi güzel de bu kafayla yeni kıtaları nasıl keşfedeceğiz? Herhangi bir yerde keşfedilmeyi bekleyen yerler olmadığını nerden biliyorsunuz? Güzel, farklı, yeni senaryoların ortaya çıkmamasının en büyük nedeni, cesaretsiz yapımcılardır. Senaryo kurslarına gelince, hiç kimse insanın kafasının içini açıp bilgi koyamaz. Kursların veya bu konudaki diğer eğitim kurumlarının görevi sadece kılavuzluk etmektir, gerisi kişinin kendi becerisine kalmıştır.

Söz yapımcılardan açılmışken, bazılarının korumaları ile gezdiğini duyuyoruz. Bu doğru mu? Ya da böyle bir şeye ne gerek var ki?

Sanırım çektikleri bazı mafyoz dizilerin fazla etkisinde kalmışlar ! Belki de senaryo yazarlarına, yönetmenlere fazla haksızlık yaptıklarını düşünüp “başımıza bir şey gelir mi acaba?” diyerek koruma tutuyorlardır! Yapımcıları anlamak zordur !

Siz mizah yazarı ve karikatüristsiniz. Şu andaki komedi dizilerinden en çok hangisini beğeniyorsunuz?

Avrupa Yakası’nın ilk iki sezonu… Yabancı dizilerden Monk iyi… Mekan komedileri hep aynı çizgide , sıkıyor artık eski tadı yok…

Şu anda içinde olduğunuz bir proje var mı?

Evet var, bir senaryo grubuyla aksiyon-komedi dizisi üzerine çalışıyoruz, büyük bir olasılıkla yakında çekimler başlayacak, ancak henüz motor denmediğinden fazla detay vermek istemiyorum. Çünkü bu piyasada her şey o kadar çabuk değişiyor ki, yalancı çıkmak istemem.

Grubunuzda kimler var?

Hakan Haksun, Müjdan Kayserli

Hazır yeri gelmişken yazı gruplarında çalışmak bir senarist için daha mı elverişli bir ortam?

Duruma bağlı. Grup elemanları birbirleri ile anlaşamazlarsa iyi iş çıkaramazlar. Mutlaka frekanslarının uyması gerekir.

Avrupa yakasındaki bazı replikler neredeyse Türk Dil Kurumu’na girmek üzere. Bunu nasıl karşılıyorsunuz?

Sadece Avrupa Yakası’nda değil birçok dizide aynı sorun var. Söz konusu dizi Türkçe’yi bozmakla suçlandı. Nişantaşı’nın sosyetik, sonradan görme, kültürsüz, sorumsuz karakterinin kullandığı “oha falan oldum” türünden cümleleri buna örnek gösterildi. Oysa burada yapılmak istenilen tam tersi Türkçe’yi savunmaktır. Burada ironi vardır, yani bu tür tümceleri kullananlar karikatürize edilmekte, alaya alınmaktadır, “Bu tür konuşmaları kıt zekalı insanlar yapar, dikkatli olun” mesajı verilmektedir. Ancak toplum olarak biraz ironi özürlüyüz, bu anlaşılmadı. Herkes bu tür karakterleri benimsedi. Hatta bazı köşe yazarları bile Avrupa Yakası’na gönderme yaparak “Oha falan oldum” diye yazdılar. Aynı dizede Peker’in oynadığı psikopat karakter de bir anda sevildi, herkes onun gibi davranmaya başladı, oysa o da eleştiri amaçlı konmuş bir tipti. Zavallı senaryo yazarı da toplumsal bir faciaya neden olmamak için karakteri biraz yumuşatmak zorunda kaldı. Bence asıl vahim olan bu durumdur. Argo, bir dilin tuzu biberidir, yerinde kullanıldığı zaman bir tat elde edersiniz, senaryolarda da karakter belirlemeleri yaparken bazen argo kullanılmak zorunda kalınır, bu doğaldır önemli olan kullanılan argonun Türkçe dil mantığına uymasıdır.Tabii Türkçe’yi bilinçsizce kullanan senaryolar da yok değil. Çok yanlış ifadelere sıkça rastlıyorum.

Binbir Gece olayına ne diyorsunuz? Bir ofis tacizinden romantik bir hikâye yaratıldı. Başarılı buluyor musunuz? Bu mudur yani?

Amaç reyting ise Makyavel Amca’nın yaklaşımıyla “evet budur” diyebiliriz. Tabii bir de kişisel görüşüm var ama etik olarak aynı kulvarda olduğum meslektaşlarımın işleri hakkında görüş bildirmeyi doğru bulmam. Ancak bu ilginç bir dizi, burada izleyici açısından bir değerlendirme yapayım.İzleyicinin bilinçaltı duygularını, libidosunu gıdıklayan bir taciz olayı var, öyle ki sırf bu unsurdan aldığı gazla hâlâ reytinglerde ilk sırada. Şimdi başka bir örnek vereceğim bu dizinin öyküsü Türkan Şoray’ın yönetmenliğinde çekilen “Azap” filimden yola çıkılarak yazılmıştır. Yapımcılarından biri de yanılmıyorsam gene Binbir Gece’nin yapımcısıydı. Film şöyle gelişiyordu; kadının çocuğu hasta, ameliyat için para gerek, kadın zengin adamdan para ister ve malum teklifi alır; tabii o zamanki meşhur Şoray kanunları gereği kadın bunu şiddetle reddeder sonuçta çocuk ölür… Bu film Türk sinema tarihinin en çok zarar eden filmleri arasındadır, bir haftada apar topar kaldırılmıştır. Dizide ise kadın adamın teklifini kabul edip, yatar reytingler de havaya fırlar. Bu konunun etik ve sinemasal yanı tartışılabilir tabii ki ama izleyicide bir tuhaflık olduğu da kesin. Freud bu durumu izah etmiştir herhalde.

Ben gazeteci olarak komedi yazarlarından veya oyuncularından birinin Meclise girdiğini ve ben de gidip onunla röportaj yaptığımı hayal ediyorum. Soru sorduğunuzda kendini tutamayıp memleket gerçeklerini bir bir sıralayacak. Ülke gözlerinden yaş gelinceye kadar gülecek. Mesela siz meclise girseydiniz nasıl bir parlamenter olurdunuz?

Çok kötü bir parlamenter olacağıma eminim… Bir mizahçının en iyi malzemesi parlamenterlerdir, çünkü mizahın temelinde muhalefet vardır; herkesi kucaklayan bir mizah olmaz illa ki birilerini dışarıda bırakacak, birilerini kızdıracaksınız. Nabza göre şerbet vererek mizah değil ancak komiklik yaparsınız. Bakın bu konuda parlamenterlerle boy ölçüşemem doğrusu.

Televizyon yazarlarının çoğu sinema yazarı olmayı düşlüyor. Sizin hayaliniz ne?

Ben sinema okudum, ustalarım Lütfi Akad, Metin Erksan, Halit Refiğ, Duygu Sağıroğlu gibi sinemacılardı. Aslında yapılan iş bakımından pek bir farkı yok, sadece yayın mecraları farklı. Elbette idealim sinema, çünkü sinema geleceğe kalacak bir iş, tıpkı roman gibi; Tv dizileri ise günlük gazete yazılarına benzer, o gün okunup tüketilir. Sinema projelerim var, senaryosunu yazdığım yönetmenliğini yapacağım bir çalışma içindeyim.

Biraz bahseder misiniz?

'Bir Kablumbağa’nın Hayatı’ projesiyle 2005’de Kültür Bakanlığından senaryo yazım desteği, 2006 yılında da ilk yönetmenlik desteği aldım. Öyküsü ve senaryosu bana ait. Yönetmenliği de bana ait olacak haliyle. Dram olacak. Bir köşkün bahçesinde yaşayan bir kablumbağanın gözünden Türkiye’nin son yüzyılını anlatıyor. Neden kablumbağa?Kaplumbağalar uzun yaşadığı için onu metafor olarak kullandım.

Senaryosunu çok başarılı bulduğunuz birkaç filmin adını verebilir misiniz?

Olağan Şüpheliler, Fargo, Barton Fink ve David Mamet senaryoları

Hep televizyona yazmışsınız neden?

Aslında Demirel gibi bir yanıt verebilirim “Sinema yap dediniz de yapmam mı dedim?”Şartlar öyle gerektirdi; sinemanın altın çağı dönemlerinde çocuktum sadece izleyici olarak ilgilendim sinemayla. Sinemacı olarak ortaya çıktığımda ise bir 12 Eylül yılgınlığı hâkimdi etrafa kimsenin film falan düşünecek hali yoktu, özel televizyonlar da ortaya çıkınca izleyiciler bir heves bu yeni oyuncakla oyalandılar. Yeni yeni nefes almaya başladı sinemamız, bundan sonra sinemaya ağırlı çalışmak arzusundayım. Tabii olanak bulursam.

Bunca iş yapmışsınız, onlarca dizi yazmışsınız, ödüller almışsınız sizinle ilgili bir röportaj bulamadım internette. Örneğin sizden daha az dizi yazan kadın senaristlerle (bazılarıyla) tekrar tekrar röportaj yapılmış. Kadın oldukları için mi yoksa başka bir nedeni var mı?

Aslında ben de çok merak ediyorum bu sorunun yanıtını, bu söyleşileri yapan arkadaşlara sormak isterdim.Medya organları işin görsel yanıyla daha ilgili, ön planda olan oyuncuları çıkartıyor izleyenlerin karşısına veya özel yaşamlarıyla gündemde olan yazarlar, yönetmenler yeğleniyor. İşin mutfağı kimseyi pek ilgilendirmiyor. Aslında medya isterse belki ilgilenecek ama aklına gelmiyor insanların, medya da halk istemiyor diye yer vermiyor. Kısır bir döngü. Yeni çıkan bir ürünü vitrine çıkartmayıp tezgâh altında saklarsanız kimsenin aklına sormak gelmez… Kadın senaryo yazarlarıyla söyleşilerin sık yapılmasının nedeni dediğiniz gibi olabilir. Bir kadının ön planda olması, fotoğraflarının basılmasını estetik buluyor olabilirler, belki de bilinçaltı bir harekettir bu. Ama ürettiklerinden dolayı değil de kadın olduğundan dolayı yapılıyorsa durum vahim.Zaten “kadın senaryo yazarı” tanımı da bana tuhaf geliyor, sevmiyorum bu tabiri. Beni tanımlarken “erkek senaryo yazarı” denmiyorsa öteki de söylenmemeli. Yazarlık cinsiyete göre yapılan bir iş değil ki. Farkında olmadan ayrımcılık yapılıyor.

Televizyonun bugünkü halini nasıl değerlendiriyorsunuz?

İçler acısı… Yaratıcılık yok, cesaret yok, yeni bir şeyler yapmaktan kaçınıyorlar, işi bildikleri konusunda ciddi kuşkularım var. Tamam bu iş ticarettir ama günü kurtarmaya çalışan işportacı gibi hepsi, kalitesiz malları ucuza satıp sürümden kazanma derdindeler. Büyümek, market, süper, hiper market olma gibi bir girişimleri yok zaten böyle bir dertleri de yok. Çamurlu bir yolda gidiyoruz, önce paçalarımıza çamur sıçramasın diye çok dikkat ediyoruz; pabucumuzun burnuna basarak yürüyoruz ama sıçrıyor. Bari daha yukarı çıkmasın diyoruz, gene olmuyor çamur belimize kadar geliyor, sonunda “battı balık yan gider” diye çamurun içine atlayıp baştan aşağı sıvanıyoruz ve bundan sonra hiç dikkat etmeden rahat rahat yolumuza devam ediyoruz hatta elimizi cebimize sokup ıslık bile çalıyoruz keyfimizden. Bugün olan aynı bu durumdur. Her ay birkaç tane dizi bitiyor. Daha doğrusu iflas ediyor. Nedenlerini söyleyebilir misiniz?Doğa kanunlarının acımasız kapitalizme uygulanmasıdır olanlar. Zayıf olanlar yok olup gider, güçlü olanlar yola devam eder.Tabii burada güçlü olmakla kaliteli olmak aynı olmuyor ne yazık ki. Sistem kaliteyi yok etti, izleyicinin yumuşak karnını bulup ona hitap eden işler bu sonucu ortaya çıkartıyor, kaliteli işe yönelmesi için ona alışması gerek, zaman içinde benimseyip farkında olmadan zevkleri değişecek ve kaliteliyi isteyecek. Ama kimsenin bunu bekleyecek hali yok, bu rekabet ortamında hiçbir işe beş bölümden fazla şans tanınmıyor.

Şu anda başarılı bulduğunuz veya severek izlediğiniz dizileri sorsak ne dersiniz?

Bir isim vermemeyim; sevdiğim bir iki dizi var elbette; çok kötü birbirinin kopyası işler de var. Ancak bir filmi izlerken iki farklı şekilde değerlendirmek gerek. Bir ne anlatıyor, iki nasıl anlatıyor? Ne anlattığı ideolojiktir, verdiği mesajla ilgilidir, nasıl anlattığı ise estetiktir, sanatsaldır. Bazen bu ikisini karıştırıyoruz; bazen mesajını benimsediğimiz kötü çekilmiş bir işi göklere çıkartıyoruz veya estetik acıdan mükemmel bir filmi sırf mesajını sevmedik diye batırabiliyoruz.

Senarist adaylarına tavsiyeleriniz?

Nasreddin Hoca, oğluyla eşeğine binmiş gidiyor; biri çıkmış karşılarına…“Yazıktır hayvana, ikiniz birden binmişsiniz üstüne” demişOğlunu indirmiş aşağıya, eşeğin yanından yürütmüş; başka biri gelmiş“Küçücük çocuğu yürütüyorsun sen eşekte sefa sürüyorsun” demişBu defa Hoca inmiş çocuk binmiş eşeğe, gene biri gelmiş“Yaşlı başlı adam yürüyor, genç adam eşekte gidiyor ne günlere kaldık” demişBu defa ikisi birden inip eşeğin yanından yürümüşler, son gelen herif bu durumu da eleştirince, Hoca, eşeği sırtladığı gibi yola koyulmuş.
Şimdi bu kıssadan hisse şu olmalı, eleştirileri, tavsiyeleri dinleyin ama hemen uygulamaya kalkmayın yoksa eşekleri tepenize çıkartırsınız.
Sevgili dostlar kimseye projelerinizi anlatmayın çalarlar, kimsenin projesini de dinlemeyin ola ki sizin de kafanızda benzer bir proje vardır sonra adınız hırsıza çıkar derdinizi anlatamazsınız… Mümkünse her fikrinizi küçük bir not halinde de olsa yazın.

İyi de yeni işe başlayanlar kimselere anlatmadığı projesini nasıl görücüye çıkaracak?

Şimdi Nasreddin Hoca gibi “Sen de haklısın” diyeceğim. Köşende çağrılmayı beklemekle de olmaz tabii, espri yaptım sadece. Yapacağınız şey projenizi sağlama alıp örneğin Sinebir gibi bir meslek birliğine tescil ettirip, yapımcı aramak. Ama yapımcıyı seçerken de dikkatli olmak gerek, projenizin çok yer dolaşıp, ayağa düşmemesi yararınızadır.

Birazda politikadan bahsedelim. Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşıyor özellikle TRT bu olayı bekler gibi. Ne düşünüyorsunuz?

Sadece TRT değil herkes bunu bekliyor. Sistematik bir şekilde yavaş yavaş devletin her kademesi mutasyona uğruyor. Bütün tersaneler ele geçiriyor, Ofer Sami, Galtaportu kuruyor, bütün kaleler zapt ediliyor, yakında bütün ordular da dağıtılabilir mi acaba? Sonra bir de gaflet, dalalet, hıyanet meselesi var.
Tepemizdeki senarist, dünyaya bir senaryo yazmış Türkiye’ye de bir rol vermiş. BOP, ılımlı İslam, eyalet sistemi gibi gelişmelerle sürüyor bu senaryo. Esas oğlanla esas kız başkaları, filmin kötü adamları da var, figüranları da; bizim rolümüz ise aşçı, uşak gibi üçüncü derece bir karakter. Mizahçı olarak bol malzemeli günlerin geldiğini görüyorum, yakında bir mizah patlaması yaşanabilir. Bundan da endişe duyuyorum; mizah genel gidişatla ters orantılıdır, en yoğun mizah üretilen dönemler hep kötü dönemler olmuştur; rahat dönemlerde ise mizah da etkisini azaltır, salt güldürmeye yönelik neşeli eserler ortaya çıkar. Cumhurbaşkanlığı seçimi uzayacağa benziyor, büyük bir olasılıkla erken seçim var. Şimdi partilerin düşünmesi gerekiyor, Tandoğan ve Çağlayan mitingleri gerçekten olağanüstüydü. Uzun zamandan beri görmediğimiz bilinçli bir kitle kendini gösterdi. Yani iyi bir seçmen kitlesi var, seçecekleri kişileri arıyorlar. Partilerin eski çekişmeleri bırakıp bu fırsatı kullanmaları gerek. Artık birleşirler mi, ittifak mı yaparlar bilmem.

Genelde AKP’nin, özelde de şu andaki Kültür Bakanlığı’nın sanatçılara yaklaşımını nasıl buluyorsunuz?

AKP genele nasıl yaklaşıyorsa sanatçısına da öyle yaklaşıyor, ayrım yapmıyor yani hakkını yemeyelim! Bence sanat yapılmasını istemiyorlar, sanat mekanlarını battal duruma getirme gayretleri bu yüzden. Sinema Yasası oluşturulurken Kültür Bakanı’nın (Erkan Mumcu) sektör temsilcileriyle yaptığı toplantılara katıldım, gerçekten bir şeyler yapılma çabası vardı ortaya çok ideal olmasa da bir yasa çıktı. Ama zaman içinde uygulamada aksaklıklar gözlendi; şimdi sanki yasak savmak gibi bir şeyler yapılmakta. Küreleşme, özelleştirme politikası çerçevesinde devlet temel görevlerinden elini çekmekte bir bir; sağlıktan, eğitimden çekiliyorsa sanattan hayli hayli çekilecektir.

Karikatürlerinizden bahsedecek olursak, halen çiziyorsunuz değil mi?

Birkaç arkadaşla birlikte bir mizah grubumuz var “Homur Mizah Grubu” 5 yıldır belli aralıklarla “Homur” dergisini çıkartıyoruz. İlginç bir dergi, benzeri başka var mı bilmem. Şu bakımdan; bir kere sahibimiz yok, bir büromuz, adresimiz yok. Kefelerde lokallerde toplanıyoruz, siyasi mizah üretiyoruz. Çeşitli sivil toplum örgütleri basımı üstleniyorlar, artık onlar da alıştılar teklif onlardan geliyor. Birleşik Metal, Eğitim-Sen, Tabipler Odası gibi örgütlere çeşitli sayılar yaptık. Mizah üslubu olarak, 40’lı yıllarda Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz, Sabahattin Ali tarafından çıkartılan Markopaşa dergisini örnek aldık kendimize. Buraya hep çiziyorum hem de yazıyorum.

Karikatür çizmek de biraz senaryo kurmak gibi değil mi?

Kurmaca anlamında evet, sadece dili farkıdır, yöntemi farklıdır.

Bize biraz da çocukluğunuzdan bahseder misiniz?

Levent’te geçti çocukluğum, Emlak Bankası’nın emekliler için kurduğu ortahalli bir mahalleydi, tek katlı bahçe içinde küçük evler vardı. Dedem asker emeklisiydi, babam doktor, annem ev kadını, bir kardeşim var fotoğrafçı, büyükannem vardı, sürekli gelip giden akrabalar, komşular. Son derece sıcak insan ilişkileri vardı herkes birbirini tanırdı o mahallede. Şimdi apartman komşumu tanımıyorum. Levent sosyete mahallesi, küçük evler de villa oldu, bahçelerin nasıl olduğunu bilemiyorum çünkü koca duvarlar örtüyor oynarken girdiğim bahçeleri… O mahallenin güzel insanları da güzel atlara binip gittiler herhalde. Şimdi hiçbirini göremiyorum.

Şimdi nasıl yaşıyorsunuz?

Bir senarist gibi yaşıyorum. Sabah İlk işim gazete okumak; önce gazetemi okurum, sonra internetten başka gazetelere, köşe yazarlarına bakarım. Sonra çalışmaya başlarım… Hiç kötü huyunuz yok mu?Biraz içe dönük dönük bir insanım. Girişken değilim. Kendimi pazarlamasını pek bilmiyorum. Zaten bu pazarlama lafı da biraz tuhaf geliyor bana.

Hangi ortamlarda ya da ruh hali içinde daha rahat yazarsınız?
Sessiz, sakin, yoğunlaşmamı sağlayacak her ortamda çalışırım. Ya sabahın erken veya gecenin ilerleyen saatleri. Yazının türüne, benim o anki halime göre değişiyor .